" Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου..."

Εικονογράφηση από την έκδοση της "Χιονάτης" του 1852

Από τον αρχαίο ελληνικό μύθο του Νάρκισσου, που ερωτεύεται τον εαυτό του από την στιγμή που καθρεφτίζεται στα νερά μιας πηγής και που τελικά πεθαίνει από μαρασμό, μέχρι τη γερμανική λογοτεχνία και τη "Χιονάτη" των Αδελφών Γκριμ,όπου ο μαγικός καθρέφτης πρέπει να απαντάει στην ερώτηση της ματαιόδοξης βασίλισσας " Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, ποια είναι η πιο ωραία στην χώρα ;" οι καθρέφτες συμβολίζουν τη ματαιοδοξία του ανθρώπου και την ανάγκη του για καλλωπισμό.

Σε πολλούς πολιτισμούς πιστεύεται ότι το είδωλο του καθρέφτη είναι η ψυχή (ως υπερβατικό στοιχείο) του ανθρώπου. Έτσι το σπάσιμό του θεωρείται κακή τύχη (γρουσουζιά).

Κάτοπτρο ονομάζεται το αντικείμενο του οποίου η επιφάνεια ανακλά τις ακτίνες φωτός με αποτέλεσμα να σχηματίζεται το είδωλο του περιβάλλοντα χώρου πάνω σε αυτή. Ο πιο γνωστός τύπος κατόπτρου είναι το επίπεδο κάτοπτρο ή καθρέφτης, το οποίο έχει επίπεδη επιφάνεια.

Επίσης, υπάρχουν τα καμπύλα κάτοπτρα που σχηματίζουν μεγεθυμένα ή είδωλα υπό σμίκρυνση, ή εστιάζουν το φως.

Σε ένα καθρέφτη, μια παράλληλη δέσμη φωτός αλλάζει διεύθυνση κίνησης αλλά εξακολουθεί να παραμένει παράλληλη. Τα είδωλα που παράγονται από καθρέφτες είναι φανταστικά και έχουν το μέγεθος του πραγματικού αντικειμένου.

Η γωνία πρόσπτωσης μιας δέσμης φωτός που προσπίπτει σε ένα καθρέφτη είναι ίση με την γωνία ανάκλασης. Έτσι λοιπόν αν η προσπίπτουσα δέσμη σχηματίζει γωνία 30° με ευθεία κάθετη στο επίπεδο του κατόπτρου, τότε ανακλάται επίσης υπό γωνία 30° από την αντίθετη πλευρά.

Κατασκευή

Τα πρώτα κάτοπτρα ήταν λειασμένα φύλλα μετάλλων, κυρίως αργύρου και χαλκού.

Τα περισσότερα κάτοπτρα σήμερα αποτελούνται από μια λεπτή στρώση αλουμινίου που έχει αποτεθεί στην οπίσθια πλευρά ενός τεμαχίου γυαλιού με αποτέλεσμα να βλέπει κανείς την ανακλαστική επιφάνεια μέσα από το φύλλο γυαλιού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το κάτοπτρο να είναι ανθεκτικότερο αλλά με αυτό τον τρόπο μειώνεται η ποιότητα του ειδώλου εξαιτίας της ανάκλασης αλλά και της διάθλασης από την εξωτερική επιφάνεια του γυαλιού. Αυτός ο τύπος κατόπτρου ανακλά το 80% περίπου του προσπίπτοντος φωτός. Η πίσω πλευρά του κατόπτρου συνήθως επαλείφεται με σκουρόχρωμο βερνίκι για να προστατεύσει το μέταλλο από την διάβρωση και την αποκόλληση από το γυαλί.

Αντίθετα, τα κάτοπτρα που χρησιμοποιούνται σε όργανα ακριβείας έχουν συνήθως την ανακλαστική επίστρωση στην πρόσθια επιφάνεια του γυαλιού για να βελτιώσουν την ποιότητα του ειδώλου. Τα μεταλλικά φύλλα επικαλύπτονται από μια πολύ λεπτή διαφανή επιφάνεια (από πυρίτιο συνήθως) για προστασία από την διάβρωση. Η επίστρωση αυτή κατασκευάζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να ενισχύει την ανακλαστική ικανότητα του κατόπτρου.

Εργαστηριακή παρασκευή

Μια πολύ κοινή εργαστηριακή παρασκευή κατόπτρου είναι η αντίδραση μεταξύ μιας ένωσης που περιέχει αλδεϋδομάδα (-CH=O) με το αντιδραστήριο Tollens (αμμωνιακό διάλυμα νιτρικού αργύρου). Η αντίστοιχη χημική εξίσωση είναι :

RCH=O + 2AgNO₃ + 3NH₃ ® RCOONH₄ + 2Ag + 2NH₄NO₃ 

Ο άργυρος (Ag) που παράγεται, αποτίθεται στα γυάλινα τοιχώματα του δοκιμαστικού σωλήνα ή της φιάλης, όπου γίνεται η αντίδραση σχηματίζοντας κάτοπτρο.

Δείτε ένα βίντεο με αυτή την αντίδραση εδώ.

► Δείτε επίσης ένα πεντάλεπτο πολύ ενδιαφέρον βίντεο για το πώς φτιάχνονται σήμερα οι καθρέφτες εδώ

Πηγή : Βικιπαίδεια (κάτοπτρο)